مسئله 653 - مستحبّ است، قبر راباندازه قدّ انسان متوسط گود كنند، و ميّت را در نزديكترين قبرستان دفن نمايند، مگر آنكه قبرستان دورتر، از جهتي بهتر باشد، مثل آنكه مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند؛ يا مردم براي فاتحه اهل قبور بيشتر به آنجا بروند، و نيز مستحبّ است، جنازه را در چند قدمي قبر، زمين بگذارند و تا سه مرتبه كم كم نزديك ببرند، و در هر مرتبه، زمين بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر كنند، و اگر ميّت مرد است، در دفعه سوّم طوري زمين بگذارند كه سر او طرف پائين قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمايند، و اگر زن است در دفعه سوّم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر كنند، و در موقع وارد كردن، پارچهاي روي قبر بگيرند؛ و نيز مستحبّ است جنازه را به آرامي از تابوت بگيرند و وارد قبر كنند، و دعاهائي كه دستور داده شده، پيش از دفن و موقع دفن بخوانند، و بعد از آنكه ميّت را در لحد گذاشتند؛ گرههاي كفن را باز كنند، و صورت ميّت را روي خاك بگذارند و بالشي از خاك زير سر او بسازند، و پشت ميّت مقداري خاك يا خشت بگذارند كه ميّت به پشت برنگردد و براي قبر لحد بسازند كه خاك روي ميّت نريزد، باينصورت كه قسمت پائين قبر را باريكتر بگيرند كه بتوانند دو طرف قبر را با خشت و آجر و مانند آن بهم وصل كنند، و يا طرف قبله قبر را از پائين توسعه دهند و ميّت را در آن قرار دهند كه خاكها پشت او ريخته شود، و قبر را محكم بسازند، و پيش از آنكه لحد را بپوشانند، دست راست را بشانه راست ميّت بزنند و دست چپ را بافشار بر شانه چپ ميّت بگذارند، و دهان را نزديك گوش او ببرند و بشدت حركتش دهند و سه مرتبه بگويند:
اسمع افهم يا فلان بن فلان و بجاي فلان بن فلان اسم ميّت و پدرش را بگويند، مثلا اگر اسم او محمّد است و اسم پدرش علي است، سه مرتبه بگويند:
اسمع افهم يا محمد بن علي. پس از آن بگويند:
هل انت علي العهد الذي فارقتنا عليه من شهادة ان لا اله الا الله وحده لا شريك له و ان محمدا صلي الله عليه و اله عبده و رسوله و سيد النبيين و خاتم المرسلين و ان عليا امير المومنين و سيد الوصيين و امام افترض الله طاعته علي العالمين و ان الحسن و الحسين و علي بن الحسين و محمد بن علي و جعفر بن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد و الحسن بن علي و القائم الحجة المهدي صلوات الله عليهم ائمة المومنين و حجج الله علي الخلق اجمعين و ائمتك ائمه هدي ابرار يا فلان بن فلان و بجاي فلان بن فلان اسم ميّت و پدرش را بگويد و بعد بگويد:
اذا اتاك الملكان المقربان رسولين من عندالله تبارك و تعالي و سئلاك عن ربك و عن نبيك و عن دينك و عن كتابك و عن قبلتك و عن ائمتك فلا تخف ولا تحزن و قل في جوابهما الله ربي و محمد صلي الله عليه و آله نبيي والا سلام ديني و القرآن كتابي و العكبه قبلتي و اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب امامي و الحسن بن علي المجتبي امامي و الحسين بن علي الشهيد بكربلاء امامي و علي زين العابدين امامي و محمد الباقر امامي و جعفر الصادق امامي و موسي الكاظم امامي و علي الرضا امامي و محمد الجواد امامي و علي الهادي امامي و الحسن العسكري امامي و الحجة القائم المنتظرهٍ امامي. هولاء صلوات الله عليهم اجمعين ائمتي و سادتي و قادتي و شفعائي بهم اتولي و من اعدائهم اتبرء في الدنيا و الاخره ثم اعلم يا فلان بن فلان و بجاي فلان بن فلان اسم ميّت و پدرش را بگويد. بعد بگويد: ان الله تبارك و تعالي نعم الرب و ان محمدا صلي الله عليه و اله نعم الرسول و ان علي بن ابيطالب و اولاده المعصومين الائمة الاثني عشر نعم الائمة و ان ما جأ به محمد صلي الله عليه و آله حق و ان الموت حق و سؤال منكر و نكير في القبر حق و البعث حق و النشور حق و الصراط حق و الميزان حق و تطاير الكتب حق و ان الجنه حق و النار حق و ان الساعة اتيه لا ريب فيها و ان الله يبعث من في القبور پس بگويد: اِفهمت يا فلان؟ و بجاي فلان اسم ميّت را بگويد. پس از آن بگويد: ثبتك الله بالقول الثابت و هداك الله الي صراط مستقيم عرف الله بينك و بين اوليائك في مستقر من رحمته پس بگويد: اللهم جاف الارض عن جنبيه و اصعد بروحه اليك و لقّه منك برهانا اللهم عفوك عفوك.
مسئله 654 - مستحبّ است بقصد رجاء ثواب، كسي كه ميّت را در قبر ميگذارد، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پاي ميّت از قبر بيرون بيايد، و غير از خويشان ميّت كساني كه حاضرند، با پشت دست خاك بر قبر بريزند و بگويند: انا لله و انا اليه راجعون و اگر ميّت زن است، كسي كه با او محرم ميباشد، او را در قبر بگذارد و اگر محرمي نباشد، خويشانش او را در قبر بگذارند.
مسئله 655 - مستحبّ است به قصد رجاء ثواب، صورت ظاهر قبر را مربع يا مربع مستطيل بسازند و باندازه چهار انگشت از زمين بلند كنند، و نشانهاي روي آن بگذارند كه اشتباه نشود، و روي قبر آب بپاشند، و بعد از پاشيدن آب كساني كه حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز كرده، در خاك فرو برند و هفت مرتبه، سوره مباركه انّا اَنْزَلْناهُ بخوانند و براي ميّت طلب آمرزش كنند و اين دعا را بخوانند: اللهم جافِ الارض عن جنبيه و اصعد بروحه اليك و لقّه منك رضوانا و اسكن قبره من رحمتك ماتُغنيه به عن رحمة من سواك.
مسئله 656 - پس از رفتن كساني كه تشييع جنازه كردهاند؛ مستحبّ است ولي ميّت ، يا كسي كه از طرف ميّت اجازه دارد، دعاهائي را كه وارد شده به ميّت تلقين كند.
مسئله 657 - مستحبّ است چهل نفر از مؤمنين بخوبي ميّت شهادت دهند، به اين صورت كه بگويند: خدايا ما جز خوبي از او نميدانيم و تو از ما بهتر ميداني، و ظاهرا منظور از خوبي در اينجا اصل ايمان و تشيّع است.
مسئله 658 - بعد از دفن، مستحبّ است صاحبان عزا را تسليت دهند. ولي اگر مدّتي گذشته است كه بواسطه تسليت دادن، مصيبت يادشان ميآيد، ترك آن بهتر است، و نيز مستحبّ است تا سه روز براي اهل خانه ميّت غذا بفرستند، و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مكروه است.
مسئله 659 - مستحبّ است انسان در مرگ خويشان، مخصوصا در مرگ فرزند صبر كند، و هر وقت ميّت را ياد ميكند انا لله و انا اليه راجعون بگويد و براي ميّت قرآن بخواند، و سر قبر پدر و مادر، از خداوند حاجت بخواهد.
مسئله 660 - جايز نيست انسان در مرگ كسي بر صورت و بدن خود سيلي زده و يا آن را بخراشد، بطوريكه خون بيايد.
مسئله 661 - پاره كردن يقه در مرگ غير از پدر و برادر و شوهر جايز نيست.
مسئله 662 - اگر زن در عزاي ميّت صورت خود را بخراشد (بطوري كه خون بيايد و باحتياط واجب حتّي اگر خون نيايد) و يا موي خود را بكند، و يا مرد در مرگ زن و يا بچّه خود يقه و لباس خود را پاره كند، بايد يك بنده آزاد كند يا ده فقير را طعام و يا آنها را بپوشاند، و اگر بر هيچ يك از آنها قدرت نداشته باشد، سه روز روزه بگيرد، و اگر زن موي خود را در عزاي ميّت بچيند كفّاره آن دو ماه پي در پي روزه گرفتن و يا يك بنده آزاد كردن و يا شصت مسكين طعام دادن است. ولي اينگونه امور در از دست رفتن افرادي كه مربوط به اساس دين ميباشند مانند شهادت امام حسين عليه السّلام اشكالي ندارد.
مسئله 663 - گريه كردن بر ميّت مؤمن اشكالي ندارد هر چند با صداي بلند، ليكن نبايد كلماتي كه دلالت بر نارضائي از قضاي الهي كند بگويد و شكايت از خداوند بكند.
مسئله 664 - دفن، واجب كفايي است، ولي مستحبّ است پيشقدم شدن براي انجام آن. در حديث آمده است كه كسي كه قبري براي مؤمني آماده كند، گويا خانهاي مناسب برايش تا قيامت تهيه كرده است (ثواب تهيّه يك منزل انهم دائمي براي مؤمن دارد)
