مسئله 1809 - اوّل ماه از پنج طريق ثابت ميشود: اوّل: آنكه خود انسان ماه را ببيند.
دوّم : عدهاي كه از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا ميشود، بگويند ماه را ديدهايم، و همچنين است هر چيزي كه به واسطه آن يقين يا اطمينان پيدا شود.
سوّم: دو مرد عادل بگويند كه ماه را ديدهايم، بشرط اينكه قولشان قابل تصديق باشد ولي اگر صفت ماه را برخلاف يكديگر بگويند، يا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل توصيف ماه به امور غير واقعي، اوّل ماه ثابت نميشود و همينطور اگر اطمينان باشتباهشان پيدا شود مثل اينكه هوا ابر باشد يا در هواي صاف و با وجود قدرت بينائي و دقت ديگران هيچ كس جز اين دو نفر نبيند اما اگر در تشخيص بعض خصوصيّات جزئي، اختلاف داشته باشند، مثل آنكه يكي بگويد ماه بلند بود و ديگري بگويد نبود اشكالي ندارد و به گفته آنان اوّل ماه ثابت ميشود.
چهارم: سي روز از اوّل ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت ميشود. و سي روز از اوّل رمضان بگذرد كه به واسطه آن، اوّل ماه شوال ثابت ميشود.
پنجم: حاكم شرع حكم كند كه اوّل ماه است.
مسئله 1810 - اگر مجتهد عادل با نفوذي حكم كند كه اوّل ماه است، كسي هم كه تقليد او را نميكند اگر شرا ئط را در او موجود بداند ، بايد به حكم او عمل نمايد. ولي كسي كه ميداند حاكم شرع اشتباه كرده، نميتواند به حكم او عمل نمايد.
مسئله 1811 - اوّل ماه با پيشگويي منجمين ثابت نميشود. ولي اگر انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا كند، بايد به آن عمل نمايد.
مسئله 1812 - بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن، دليل نميشود كه شب پيش، شب اوّل ماه بوده است.
مسئله 1813 - اگر اوّل ماه رمضان براي كسي ثابت نشود و روزه نگيرد چنانچه دو مرد عادل بگويند كه شب پيش ماه را ديدهايم، بايد روزه آن روز را قضا نمايد. و اگر در همان روز باشد بقيّه روز را هم امساك نمايد.
مسئله 1814 - اگر در شهري اوّل ماه ثابت شود، براي مردم شهر ديگر فايده ندارد مگر آن دو شهر با هم نزديك باشند، يا انسان بداند كه افق آنها يكي است، و يا بداند در آن شهري كه ديده شده، آفتاب زودتر از شهر خودش غروب ميكند. يعني بلاد شرقي شهر خودش باشد.
مسئله 1815 - روزي را كه انسان نميداند آخر رمضان است يا اوّل شوال، بايد روزه بگيرد. ولي اگر پيش از مغرب بفهمد كه اوّل شوال است بايد افطار كند.
مسئله 1816 - اگر زنداني نتواند به ماه رمضان يقين كند، بايد به گمان عمل نمايد. و اگر آن هم ممكن نباشد، هر ماهي را كه روزه بگيرد صحيح است. و اگر زندان او ادامه پيدا كند بنابر احتياط واجب بايد در سال آينده نيز همان ماه را روزه بگيرد.
