صفحه نخست / تالیفات / فقهی / توضیح المسائل

احكام قسم‏


مسئله 2957 - اگر سوگند بخورد كه كاري را انجام دهد يا ترك كند، مثلا قسم بخورد كه روزه بگيرد، يا دود استعمال نكند، چنانچه عمدا مخالفت كند بايد كفّاره بدهد، يعني يك بنده آزاد كند، يا ده فقير را سير كند، يا آنان را بپوشاند، و اگر اينها را نتواند بايد سه روز روزه بگيرد.

مسئله 2958 - قسم چند شرط دارد:
اوّل: كسي كه قسم مي‏خورد بايد بالغ و عاقل باشد، و اگر مي‏خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد بايد سفيه نباشد، همچنين حاكم شرع او را به خاطر ورشكستگي، از تصرّف در مالش منع نكرده باشد. و نيز از روي قصد و اختيار قسم بخورد. پس قسم خوردن بچّه و ديوانه و سفيه و مست و كسي كه مجبورش كرده‏اند، درست نيست، و همچنين است اگر در حال عصباني بودن بدون قصد و اراده قسم بخورد.
دوّم: كاري را كه قسم مي‏خورد انجام دهد، بايد حرام و مكروه نباشد، و كاري را كه قسم مي‏خورد ترك كند، بايد واجب و مستحبّ نباشد. و اگر شرعا متساوي الطّرفين و مباح است در صورتي كه از جهات دنيوي خلاف قسم ارجح نباشد قسم، صحيح و بايد عمل شود، بلكه اگراز نظر دنيوي هم - علاوه بر شرع- متساوي باشد قسم صحيح، و عمل به آن لازم است، ولي اگر از نظر شرعي مساوي، ولي از جهات دنيوي خلاف قسم، ارجح باشد صحيح نيست و مخالفتش اشكالي ندارد. بنا به آنچه گفته شد ملاكِ صحّتِ قسم اين است كه از نظر شرعي خلاف آن، ارجح نباشد و بعلاوه از جهات دنيوي نيز خلاف آن، ارجح نباشد وگرنه صحيح نيست و مخالفتش اشكالي ندارد.
سوّم: به يكي از اسمهاي خداوند قسم بخورد، -يا اسم خاصّ كه به غير ذات مقدّس او گفته نمي‏شود، مانند "خدا" و "اللّه"- كه به غير خدا هم مي‏گويند ولي به قدري به خدا گفته مي‏شود كه هر وقت كسي آن اسم را بگويد، ذات مقدّس حقّ در نظر مي‏آيد. مثل آنكه به خالق و رازق قسم بخورد بلكه اگر به لفظي قسم بخورد كه بدون قرينه، خدا به نظر نمي‏آيد، ولي او قصد خدا را كند، بنابر احتياط مستحبّ به آن قسم عمل نمايد.
چهارم: سوگند را به زبان بياورد، و اگر بنويسد يا در قلبش آن را قصد كند صحيح نيست، ولي آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحيح است.
پنجم: عمل كردن به قسم براي او ممكن باشد، و اگر موقعي كه قسم مي‏خورد ممكن باشد، و بعد تا آخر وقتي كه براي قسم معيّن كرده عاجز شود، يا برايش به طوري مشقّت داشته باشد كه قابل تحمّل نباشد قسم او از وقتي كه عاجز شده به هم مي‏خورد.

مسئله 2959 - اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگيري كند، يا شوهر از قسم خوردن زن جلوگيري نمايد، قسم آنان صحيح نيست، بلكه اگر بدون اطّلاع و استجازه از آنان هم، قسم بخورند، قسم آنان صحيح نيست، گرچه احوط استحبابي عمل به قسم است، مگر اينكه پدر يا شوهر قسم آنان را بهم بزنند و از عمل به آن نهي كنند، يا عمل كردن زن به قسم، مزاحم حقوق شوهر باشد.

مسئله 2960 - اگر انسان از روي فراموشي، يا ناچاري به قسم عمل نكند، كفّاره بر او واجب نيست، و همچنين است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننمايد، و امّا قسمي كه آدم وسواسي مي‏خورد، مثل اينكه مي‏گويد: واللّه الان مشغول نماز مي‏شوم، ولي به واسطه وسواس مشغول نمي‏شود، اگر وسواس او طوري باشد كه او را بي‏اختيار كرده نتواند به قسم عمل بكند كفّاره ندارد.

مسئله 2961 - احكامي كه در بالا گفته شد، براي سوگندهايي است كه براي تصميم انجام يا ترك كاري در حال يا آينده انجام مي‏شود، ولي كسي كه براي اثبات يا نفي چيزي به عنوان خبر قسم مي‏خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است، و اگر دروغ باشد حرام، و از گناهان بزرگ مي‏باشد، ولي اگر براي اينكه خودش يا مسلمان ديگري را از شرّ ظالمي نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال ندارد، بلكه گاهي واجب مي‏شود، ولي اگر توجّه به توريه دارد و به آساني مي‏تواند توريه كند، احوط توريه است. - توريه يعني كلامي را طوري بگويد كه به نظر خودش خلاف واقع نباشد ولي مخاطب طور ديگري بفهمد كه در حقيقت خلاف واقع است-





فرم دریافت نظرات

جهت استفتاء با شماره تلفن 02537740913 یک ساعت به ظهر یا مغرب به افق تهران تماس حاصل فرمایید.

istifta atsign ayat-gerami.ir |  info atsign ayat-gerami.ir | ارتباط با ما