غذا خوردن از منازل...

در آيه 61 سوره نور قرآن كريم اين طور آمده است... «و لا على انفسكم ان تأكلوا من بيوتكم او بيوت آبائكم او بيوت امّهاتكم او بيوت اخوانكم او بيوت اخواتكم او بيوت اعمامكم او بيوت عماّتكم او بيوت اخوالكم او بيوت خالاتكم او ما ملكتم مفاتحه او صديقكم ليس عليكم جناح ان تأكلوا جميعا او اشتاتاً فاذا دخلتم بيوتاً فسلّموا على انفسكم تحيّةً من عند اللّه مباركة طيّبةً كذلك يبيّن اللّه لكم الآيات لعلّكم تعقلون = بر شما منعى نيست كه از خانه‏هاى خود يا پدران يا مادران يا برادران يا خواهران يا عموها يا عمّه‏ها يا دائى‏ها و يا خاله‏ها يا خانه هايى كه كليدهايش در اختيار شماست يا رفيقان (غذا) بخوريد، منعى نيست كه با هم بخوريد يا متفرّق...».

از امام صادق(ع) درباره اين آيه سؤال شد فرمود: به خدا منظور اين است كه وقتى فرد وارد منزل دوستش مى‏شود بدون اجازه بخورد.(149)

در حديث ديگرى فرمود: اينها را كه خداوند نام برده است مى‏توانى از منازلشان از خرما و خورش بدون اجازه شان بخورى.. ولى غذاهاى ديگر نه.(150)

در حديث ديگرى امام فرمود: مانعى ندارد كه از آنچه كليدهايش در اختيار تست، بخورى به شرط اين كه افساد نكنى.(151)

در عبارت ديگرى امام در معناى: «آنچه كليدهايش در اختيار شماست». فرمود: كسى كه وكيلى دارد كه قيام به اموالش مى‏كند مى‏تواند بدون اجازه‏اش بخورد.(152)

على بن ابراهيم در تفسير خود مى‏گويد: پيامبر(ص) ميان اصحاب خود قرارداد اخوّت و برادرى بست. پس از آن وقتى يكى از صحابه را به جنگى مى‏فرستاد، كليد منزلش را به برادر دينى خود مى‏داد و مى‏گفت: هر چه مى‏خواهى بردار و هر چه خواهى بخور، و آن‏ها امتناع مى‏كردند، تا آنجا كه گاهى غذاها فاسد مى‏شد، خداوند اين آيه را فرستاد: ليس عليكم جناج...(153)

از روايات مزبور كاملا پيداست كه مسأله اذن و اجازه به هيچ وجه مطرح نيست. فقط دو قيد از اين روايات استفاده مى‏شود:

1ـ غذاها معمولى باشد كه به حسب آن زمان خرما و خورش (يعنى چيزى كه معمولا به عنوان غذا با نان مى‏خورند) ذكر شده است.

2ـ افساد نكنند به اين معنا كه اسراف نكنند و از بين نبرند يا بدين معنا كه دسته جمعى و گروهى نريزند و همه آنچه هست بخورند.

روشن است كه اين حكم ساده انسانى چه قدر مى‏تواند در آرامش جامعه مفيد و مؤثر باشد، احساس يگانگى بيافريند، و ضمناً يك حلّ مادّى نيز به حساب مى‏آيد كه احترام مالكيّت را محدود مى‏سازد تا آن‏ها كه امكانات ندارند، در فشار زياد قرار نگيرند.

___________________________

149 ـ 24/1 و 2 و 4 و 5 و 8 اطعمه و اشربه وسائل.
150 ـ 24/1 و 2 و 4 و 5 و 8 اطعمه و اشربه وسائل.
151 ـ 24/1 و 2 و 4 و 5 و 8 اطعمه و اشربه وسائل.
152 ـ 24/1 و 2 و 4 و 5 و 8 اطعمه و اشربه وسائل.
153 ـ 24/1 و 2 و 4 و 5 و 8 اطعمه و اشربه وسائل.